Podstawa programowa i programy nauczania
1. Podstawa programowa
Aktualne podstawy programowe
W przypadku języka niemieckiego w polskim systemie oświaty należy rozróżniać pomiędzy nauczaniem języka obcego a nauczaniem języka mniejszości narodowej. Dla obu tych przedmiotów Ministerstwo Edukacji określiło odrębną podstawę programową i odrębne wymagania dla każdego etapu edukacyjnego.
Podstawa programowa dla języka mniejszości:
➢ dla przedszkoli, szkół podstawowych, i szkół branżowych I stopnia zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 czerwca 2024 r. (Dz.U. 2024 poz. 996)
➢ dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 czerwca 2024 r. (Dz.U. 2024 poz. 1019)
Zmiany w podstawie programowej do nauczania języka mniejszości w szkole od roku szkolnego 2024/2025
Od 12 lutego 2024 roku trwały prekonsultacje zmiany podstawy programowej kształcenia ogólnego. Konsultacje trwały do 19 lutego 2024 roku. Konsultacjom zostały poddane m.in. zmiany w podstawie programowej do nauczania języka mniejszości. Ministerstwo Edukacji przygotowało projekty rozporządzeń w tej sprawie. W kwietniu 2024 roku projekty trafiły do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych. Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych (ZNSSK) skierował 17 maja 2024 r. pismo do wiceministra edukacji Katarzyny Lubnauer w sprawie projektu podstawy, na które przyszła odpowiedź od Pani Małgorzaty Szybalskiej, Dyrektor Departamentu Kształcenia Ogólnego i Transformacji Cyfrowej w Ministerstwie Edukacji Narodowej, w której odniesiono się do poszczególnych punktów pisma.
W czerwcu 2024 zmienione podstawy programowe zostały podpisane przez Panią Minister Edukacji.
Ministerstwo informuje na stronie internetowej: „Nowa, zawężona podstawa programowa będzie obowiązywać w okresie przejściowym od roku szkolnego 2024/2025. W tym czasie eksperci będą pracować nad kompleksową reformą programową. Całościowa, nowa podstawa programowa wejdzie w życie 2 lata później – od 1 września 2026/2027 w szkole podstawowej, od roku szkolnego 2028/2029 do szkół ponadpodstawowych.”
Podstawa programowa dla języka niemieckiego jako języka mniejszości w szkole w latach 2022-2024
W 2022 roku trwały w Ministerstwie Edukacji i Nauki prace nad projektem rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej do nauczania tylko języka niemieckiego jako języka mniejszości. Projekt podstawy był opiniowany m.in. przez Związek Niemieckich Stowarzyszeń w Polsce, który wydał krytyczne stanowisko w sprawie nowej podstawy programowej.
W sierpniu 2022 r. Ministerstwo Edukacji i Nauki opublikowało raport z przeprowadzonych konsultacji publicznych i opiniowania projektu rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej dla nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości. Ministerstwo odniosło się w nim do krytycznego stanowiska Zarządu ZNSSK w Polsce odnośnie projektu nowej podstawy programowej. Główną konkluzją raportu i uzasadnienia dla ministerialnego projektu rozporządzenia w sprawie nowej podstawy programowej było stwierdzenie, że ograniczony zakres treści nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości jest konsekwencją zmian już wprowadzonych rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 4 lutego 2022 r. Z raportem można zapoznać się na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji.
Podstawa programowa dla języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej została zmieniona w wyniku redukcji godzin nauczania z 3 do 1 godziny tygodniowo.
Dnia 1 sierpnia 2022 r. ukazało się rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego.
2. Program nauczania w szkole
Programy nauczania są dopuszczane do użytku w danej szkole przez dyrektora szkoły na wniosek nauczyciela lub nauczycieli. Określone w podstawie programowej cele, treści oraz szczegółowe wymagania odnośnie nauczania języka mniejszości i języka regionalnego oraz własnej historii i kultury stanowią materiał wyjściowy do opracowywania przez nauczycieli programów nauczania.
Nauczyciel może:
- samodzielnie (bądź jako współautor) opracować program,
- wybrać program innego autora,
- wybrać program innego autora i wprowadzić do niego własne modyfikacje
Program powinien być dostosowany do potrzeb i możliwości uczniów danej szkoły. Każda z wybranych przez nauczyciela dróg wymaga dokładnej analizy podstawy programowej, ponieważ rozporządzenie określa jasno warunki, jakie powinien spełniać wybrany czy też opracowany program nauczania:
- zgodność z podstawą programową,
- poprawność merytoryczną i dydaktyczną,
- umożliwienie indywidualizacji w zależności od potrzeb i możliwości uczniów oraz warunków, w jakich program będzie realizowany.
Programy nauczania przygotowywane przez Niemieckie Towarzystwo Oświatowe:
Na stronie internetowej Niemieckiego Towarzystwa Oświatowego w Opolu są dostępne przykładowe programy nauczania dla klas 1-3 oraz 4-6 SP.
Szczegółowych informacji udziela:
Niemieckie Towarzystwo Oświatowe
ul. M. Konopnickiej 6 (IV piętro)
45-004 Opole
E-Mail: dbg@bildung.pl
3. Język mniejszości w przedszkolu
Nauczyciel języka mniejszości realizuje program wychowania przedszkolnego, nie istnieje osobny program do nauczania języka mniejszości.
Zgodnie z „Podstawą programową wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego” (Zadania przedszkola – punkt 16 oraz Poznawczy obszar rozwoju dziecka. Dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole – punkt 22) w przedszkolu mogą być organizowane zajęcia z języka mniejszości. Dzieci uczą się języka w trakcie codziennych prostych zajęć, zabawy, śpiewania piosenek, czy uczenia się wierszyków. Elementy języka mniejszości są wprowadzane albo przez nauczyciela dochodzącego, albo przez nauczyciela dwujęzycznego pracującego codziennie z dziećmi. Nauczyciel wybiera treści, które będzie omawiał w języku mniejszości.
4. Oferta edukacyjna programu Niwki na rok 2024
Opolskie Centrum Edukacji przygotowało w ramach Programu Niwki specjalną ofertę doskonalenia dla nauczycieli związaną z organizacją nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej.
Rekrutacja na szkolenia (zarówno w formie online, jak i stacjonarnej) będzie odbywała się na bieżąco, a szczegóły dot. poszczególnych form szkoleniowych i karty zgłoszenia będą zamieszczane na stronie Opolskiego Centrum Edukacji w zakładce Najbliższe szkolenia-zapisy. Informacje o aktualnych wydarzeniach będą zamieszczane również na stronie Programu Niwki.
Informacji na temat Programu Niwki udziela:
Pani Izabela Szczepańska
Opolskie Centrum Edukacji
ul. Głogowska 27, 45-315 Opole
tel. 77 404 7588, kom. 786 954 402
——-
Dodatkowe informacje można znaleźć m.in. na stronie Ośrodka Rozwoju Edukacji oraz Portalu Oświatowego.
Przykładowe programy nauczania historii własnej i kultury Regionalnego Centrum Rozwoju Edukacji (Program Niwki) oraz Niemieckiego Towarzystwa Oświatowego.
